Đình Bình Thủy - Ngôi đình xưa nhất Nam Bộ

Thảo luận trong 'Văn hóa đình làng Việt Nam' bắt đầu bởi Jiang Rossoneri, 20/12/15.

  1. Jiang Rossoneri

    Jiang Rossoneri Lý trưởng

    Đình Bình Thủy, tên chữ là Long Tuyền Cổ Miếu (龍泉古廟), là một đình thần tại Thành phố Cần Thơ. Đây là một công trình có giá trị về kiến trúc nghệ thuật cổ truyền của người Việt giai đoạn khai hoang miền Tây Nam bộ.

    [​IMG]

    Đình được dựng vào năm Giáp Thìn (1844), lúc đầu thờ Thành hoàng của làng Bình Hưng, tổng Định Thới, huyện Vĩnh Định, phủ Ba Xuyên, tỉnh An Giang.

    upload_2015-12-20_20-32-19.

    Năm 1852, Tuần phủ Huỳnh Mẫn Đạt đi tuần thú trên một hải thuyền, gặp phải một trận cuồng phong, nhưng nhờ ẩn nấp kịp nơi vàm rạch Bình Hưng nên vô sự. Thoát nạn, Huỳnh Mẫn Đạt cho tổ chức tiệc mừng để vui cùng nhân dân địa phương và cho đổi lại tên rạch và tên đất này là "Bình Thủy". Đồng thời ông tấu trình lên vua Tự Đức, xin ban sắc phong cho thần Thành hoàng làng. Từ đó, làng có tên mới là Bình Thủy, và ngôi đình cũng được người dân gọi là đình Bình Thủy.

    Đến đầu thế kỷ 20 (khoảng năm 1908), làng Bình Thủy được đổi tên thành làng Long Tuyền (do rạch Bình Thủy có hình tựa con Rồng nằm), nên người dân nơi đây còn gọi là đình thần Long Tuyền hay Long Tuyền Cổ Miếu.
    Đến năm 1979, xã Long Tuyền được chia làm 3 đơn vị hành chính là: phường Bình Thủy, phường An Thới và xã Long Tuyền, và đình nằm trong phạm vi phường Bình Thủy. Cho nên đình thần Long Tuyền hay đình Long Tuyền lại quay trở về tên nguyên gốc là đình Bình Thủy, và tên này tồn tại cho đến ngày nay.
    Tiền thân của đình Bình Thủy vốn là một ngôi đình bằng tre gỗ, mái lá được người dân nơi đây lập nên vào khoảng năm 1844 với tâm nguyện cầu thần linh phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu. Về sau khi được vua Tự Đức ban sắc phong thần cho làng Bình Thủy, người dân địa phương đã cùng nhau cất lại ngôi đình lần thứ hai vào năm 1853. Trong lần xây cất này, ngôi đình đã được thay mái ngói và được xây thêm nhà hát bộ phía trước. Theo phong tục của người miền Tây, mỗi dịp cúng đình thường có các đoàn hát bội được mời đến biểu diễn tại nhà hát bộ này cho bà con thưởng ngoạn. Đến năm 1909, ngôi được xây dựng lại lần thứ ba với kiến trúc kiên cố tồn tại cho đến ngày nay.

    Đình Bình Thủy Nay nằm trên khoảnh đất rộng hơn 4000 . Cách kiến trúc ngôi đình này khác rất nhiều so với kiến trúc ở miền Bắc. Đình được cất trên một nền cao ráo và có chiều sâu, nhà trước và nhà sau đều là hình vuông nên chiều nào cũng có 6 hàng cột, các chân cột đều choãi ra làm cho đình càng thêm vững chắc.
    Về trang trí ngoại thất, nhìn trên nóc đình, ta thấy nhà trước hai mái chồng lên nhau, nhà chánh điện sau 3 mái chồng lên nhau theo kiểu kiến trúc "thượng lầu hạ hiên". Trên nóc đình có gắn tượng hình người, hình kỳ lân, hình cá hóa rồng. Nhìn sang bên trái nóc đình có mảng trang trí bằng xi măng giữa là quyển thư (tựa như cuốn thư đình được bày trí ở các đình miền Bắc) bên cạnh đó là giỏ lam đào và bình hoa, ở bìa mái ngói dưới cùng có ốp lá xoài màu xanh đen và ống ngói cũng được bịt lại bằng sành tráng men xanh. Mặt trước nhà là các cột xi măng trang trí các hình hoa lá đắp nổi thật tinh tế.

    [​IMG]

    Đình thờ Thành hoàng và nhiều danh nhân Ở tòa chính điện, chính giữa là bàn thờ chính, bên trái sát vách phía ngoài là bàn thờ Hương chức Tiên Giác và bàn thờ Tiền hiền. Sát vách trong cùng ở gian giữa có bàn thờ Hậu thần, hai bên là hai bàn thờ Hữu bang và Tả bang. Bên ngoài đình có hai miếu lớn thờ Thần Nông và Thần Hổ, gần cổng có hai miếu thờ thần Rừng và thần Khai kênh dẫn nước. ( Sau này nhân dân còn đưa thêm những người có công với nước vào thờ như Đinh Công Tráng, Nguyễn Trung Trực, Bùi Hữu Nghĩa...)

    Mỗi năm Đình Bình Thủy có hai lễ lớn là lễ Thượng điền kéo dài trong 3 ngày từ 12 đến 14 tháng tư âm lịch, có rước thuyền, hát bội... Lễ Hạ điền vào hai ngày 14 và 15 tháng chạp, chuẩn bị đón năm mới... Cách thờ thần đa dạng, phong phú như thế cho thấy sự hỗn dung văn hóa, đồng thời phản ánh tính cởi mở, phóng khoáng, bao dung mọi sự khác biệt, hội tụ tinh hoa một cách chân thành của cư dân nơi đây. Tâm thức phóng khoáng, bao dung như thế còn được thể hiện hài hòa trong kiến trúc của ngôi đình. Đầu thế kỷ XX, Đình Bình Thủy được xây lại mới hoàn toàn.

    Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, đình Bình Thủy vẫn còn giữ được nhiều yếu tố kiến trúc truyền thống của dân tộc với những mảng chạm, những họa tiết trang trí gần gũi với đời sống con người Nam bộ. Đình còn giữ được những mảng chạm, những họa tiết trang trí gần gũi với nghệ thuật dân tộc. Nghệ thuật chạm khắc gỗ ở nơi đây hết sức tinh tế và sinh động. Giờ đây, mái đình này không chỉ là lịch sử truyền thống cội nguồn của làng Nam bộ cổ mà còn là nơi giữ gìn nét văn hóa sông nước miệt vườn miền Tây Nam Bộ.

    Cùng với những sinh hoạt văn hóa khác, đình Bình Thủy đã tạo nên một bản sắc riêng của ngôi đình làng ở một vùng đất mới khai phá năm xưa. Nay đình Bình Thủy vẫn được giữ gìn, trùng tu và bảo vệ tốt.
    Thăm đình thần Bình Thủy, du khách không chỉ có dịp chiêm ngưỡng kiến trúc nghệ thuật cổ, mà còn có cơ hội tìm hiểu quá trình lịch sử hình thành của ngôi đền linh thiêng này.

    Đến Cần Thơ vào các ngày Lễ Thượng Điền và Hạ Điền, du khách sẽ có dịp hòa nhịp với không khí lễ hội truyền thống nơi đây. Hội đình Bình Thủy là một trong ba hội đình lớn nhất miền Tây, nên có dịp tham gia, chắc chắn bạn sẽ cảm nhận nhiều điều sâu sắc đáng nhớ.

    - Sưu Tầm & Biên soạn -
     

    Các tệp đính kèm:

    Chỉnh sửa lần cuối: 21/12/15
    Suachua605, Nguyễn Ngọc ThưTào Tháo thích điều này.